Solar Power Plant (Wireman Trade Teroy in Marathi)

Solar energy fundamentals. Study of Sun path (east to west, North to south and south to north movement).Study of daily and seasonal changes of sunlight. Angle of inclination of radiant light and its relation with latitude and longitude of different locations on Earth.Solar DC domestic application: Making of solar lantern. Solar Day lighting. Solar Garden Lights. Safety in DC system. Quality standards List out the inventory list of equipments. Solar DC industrial application: Solar street light. Solar home lighting system. Solar Security system. Solar DC water pump. Differentiate AC and DC solar pumps and their PV requirements for various HP capacities. Solar PV e-learning software. (20 hrs)

🔹 सौर ऊर्जा म्हणजे काय?

सूर्यापासून मिळणाऱ्या ऊर्जेला सौर ऊर्जा (Solar Energy) म्हणतात.
ही ऊर्जा सौर पॅनलच्या मदतीने विद्युत ऊर्जेत रूपांतरित केली जाते.

👉 ही ऊर्जा नवीकरणीय (Renewable) व पर्यावरणपूरक आहे.

🔹 सौर ऊर्जेचा कार्यसिद्धांत

सौर पॅनलमध्ये Photovoltaic Cell (PV Cell) असतात.

🔹 सूर्यप्रकाश पडतो
🔹 इलेक्ट्रॉन्स हालचाल करतात
🔹 DC वीज तयार होते
🔹 इन्व्हर्टरद्वारे AC मध्ये रूपांतर होते

➡️ ह्या प्रक्रियेला Photovoltaic Effect म्हणतात.

🔹 सोलर सिस्टीमचे मुख्य भाग

1️⃣ Solar Panel (सौर पॅनल)

सूर्यप्रकाश शोषून वीज तयार करतो
सिलिकॉनपासून बनलेला असतो

2️⃣ Charge Controller

बॅटरी ओव्हरचार्ज होऊ देत नाही

3️⃣ Battery

तयार झालेली वीज साठवते

4️⃣ Inverter

DC → AC मध्ये रूपांतर करतो

5️⃣ Load

पंखा, लाईट, टीव्ही इत्यादी उपकरणे

🔹 सोलर सिस्टीमचे प्रकार

🔸 1. On-Grid Solar System

सरकारी वीज जोडलेली असते
जास्त वीज सरकारला विकता येते

🔸 2. Off-Grid Solar System

बॅटरी वापरली जाते
वीज नसलेल्या भागासाठी उपयुक्त

🔸 3. Hybrid Solar System

On-grid + Off-grid दोन्हीचे फायदे

🔹 सौर ऊर्जेचे फायदे ✅

✔ वीज बिल कमी होते
✔ प्रदूषण होत नाही
✔ न संपणारी ऊर्जा
✔ देखभाल कमी
✔ सरकारी सबसिडी मिळते

🔹 सौर ऊर्जेचे तोटे ❌

❌ सुरुवातीचा खर्च जास्त
❌ पावसाळ्यात उत्पादन कमी
❌ मोठी जागा लागते
❌ बॅटरी खर्चिक

🔹 सौर ऊर्जेचे उपयोग

🔹 घरगुती वीज निर्मिती
🔹 शेती पंप
🔹 स्ट्रीट लाईट
🔹 मोबाइल चार्जिंग
🔹 सोलर कुकर
🔹 सोलर वॉटर हीटर

Solar Power Plant (सौर ऊर्जा प्रकल्प) – संपूर्ण माहिती मराठीत

आजच्या काळात वाढती वीज मागणी आणि प्रदूषणामुळे Solar Power Plant (सौर ऊर्जा प्रकल्प) हा एक अत्यंत महत्त्वाचा आणि उपयुक्त पर्याय ठरला आहे. सौर ऊर्जेच्या माध्यमातून वीज निर्माण करणे हे स्वस्त, सुरक्षित आणि पर्यावरणपूरक आहे.

🔹 Solar Power Plant म्हणजे काय?

Solar Power Plant म्हणजे असा प्रकल्प जिथे सूर्यप्रकाशाचा वापर करून मोठ्या प्रमाणावर विद्युत ऊर्जा तयार केली जाते.

👉 सूर्यकिरण → सौर पॅनल → DC वीज → इन्व्हर्टर → AC वीज → वापर

🔹 Solar Power Plant कसा काम करतो?

Solar Power Plant हे Photovoltaic Effect या तत्त्वावर कार्य करते.

कार्यपद्धती:

1️⃣ सूर्यप्रकाश सौर पॅनलवर पडतो
2️⃣ सोलर सेलमधून DC वीज निर्माण होते
3️⃣ इन्व्हर्टर DC ला AC मध्ये बदलतो
4️⃣ ट्रान्सफॉर्मरद्वारे व्होल्टेज वाढवले जाते
5️⃣ वीज ग्रीड किंवा वापरकर्त्यांना पुरवली जाते

🔹 Solar Power Plant चे मुख्य घटक

1️⃣ Solar Panel

सूर्यप्रकाश शोषून वीज तयार करतो
सिलिकॉनपासून बनलेला

2️⃣ Inverter

DC → AC मध्ये रूपांतर करतो

3️⃣ Charge Controller

बॅटरीचे संरक्षण करतो

4️⃣ Battery (Off-grid मध्ये)

वीज साठवते

5️⃣ Transformer

व्होल्टेज वाढवतो

6️⃣ Transmission Line

वीज ग्राहकांपर्यंत पोहोचवते

🔹 Solar Power Plant चे प्रकार

🔸 1. Grid Connected Solar Power Plant

सरकारी वीज जाळ्याशी जोडलेला
जास्त वीज सरकारला विकता येते
बॅटरी लागत नाही

🔸 2. Off-Grid Solar Power Plant

बॅटरीवर चालतो
वीज नसलेल्या भागांसाठी योग्य

🔸 3. Hybrid Solar Power Plant

Grid + Battery दोन्ही
सर्वात आधुनिक पद्धत

🔹 Solar Power Plant चे फायदे ✅

✔ वीज बिल कमी होते
✔ प्रदूषण होत नाही
✔ नवीकरणीय ऊर्जा
✔ दीर्घकाळ टिकणारा प्रकल्प
✔ कमी देखभाल खर्च
✔ सरकारी सबसिडी मिळते

🔹 Solar Power Plant चे तोटे ❌

❌ सुरुवातीचा खर्च जास्त
❌ पावसाळ्यात उत्पादन कमी
❌ मोठी जागा लागते
❌ बॅटरी महाग असते

🔹 Solar Power Plant चे उपयोग

🔹 घरगुती वीज निर्मिती
🔹 औद्योगिक वापर
🔹 शेती पंप
🔹 स्ट्रीट लाईट
🔹 रेल्वे स्टेशन
🔹 शाळा, हॉस्पिटल

☀️ Solar Energy Fundamentals (सौर ऊर्जेची मूलतत्त्वे)

🔹 1. Solar Energy म्हणजे काय?

सूर्यापासून मिळणाऱ्या ऊर्जेला Solar Energy (सौर ऊर्जा) म्हणतात.
ही ऊर्जा अक्षय (Renewable), स्वच्छ (Clean) आणि प्रदूषणमुक्त आहे.

➡️ सौर ऊर्जेचा उपयोग करून वीज, उष्णता आणि इतर ऊर्जा तयार केली जाते.

🔹 2. Solar Energy चे मूळ तत्त्व (Basic Principle)

Solar Energy हे Photovoltaic Effect या तत्त्वावर कार्य करते.

Photovoltaic Effect म्हणजे काय?

जेव्हा सूर्यप्रकाश सोलर सेलवर पडतो तेव्हा:

इलेक्ट्रॉन्स हालचाल करतात
विद्युत प्रवाह (DC) निर्माण होतो
यालाच Photovoltaic Effect म्हणतात

👉 हा शोध Albert Einstein (1905) यांनी स्पष्ट केला.

🔹 3. Solar Cell म्हणजे काय?

Solar Cell हा सोलर पॅनलचा सर्वात लहान घटक असतो.

🔹 सिलिकॉनपासून बनवलेला
🔹 सूर्यप्रकाश → DC वीज
🔹 अनेक सेल मिळून एक Solar Panel बनतो

🔹 4. Solar Panel म्हणजे काय?

Solar Panel म्हणजे अनेक Solar Cells चा समूह.

👉 Solar Panel चे काम:

सूर्यप्रकाश शोषणे
DC वीज निर्माण करणे

🔹 5. Solar Energy System चे मुख्य घटक

✅ 1. Solar Panel

सूर्यप्रकाश घेऊन वीज निर्माण करतो

✅ 2. Charge Controller

बॅटरी ओव्हरचार्ज होऊ देत नाही

✅ 3. Battery

ऊर्जा साठवण्यासाठी वापरली जाते

✅ 4. Inverter

DC → AC मध्ये रूपांतर करतो

✅ 5. Load

पंखा, लाईट, मोटर, टीव्ही इ.

🔹 6. Solar Energy System चे प्रकार

🔸 1. On-Grid System

सरकारी वीजजाळ्याशी जोडलेली
बॅटरी लागत नाही

🔸 2. Off-Grid System

बॅटरीवर चालते
ग्रामीण भागासाठी उपयुक्त

🔸 3. Hybrid System

Grid + Battery दोन्ही
सर्वात आधुनिक प्रणाली

🔹 7. Solar Energy चे फायदे

✅ न संपणारी ऊर्जा
✅ प्रदूषणमुक्त
✅ वीज बिल कमी
✅ कमी देखभाल
✅ पर्यावरणास सुरक्षित

🔹 8. Solar Energy चे तोटे

❌ सुरुवातीचा खर्च जास्त
❌ सूर्यप्रकाशावर अवलंबून
❌ बॅटरी महाग
❌ जागा लागते

🔹 9. Solar Energy चे उपयोग

🔹 घरगुती वीज
🔹 शेती पंप
🔹 सोलर लाईट
🔹 सोलर वॉटर हीटर
🔹 मोबाईल चार्जिंग
🔹 उद्योग

🔹 10. Solar Energy चे महत्त्व

आज जग प्रदूषण आणि इंधन टंचाईचा सामना करत आहे.
Solar Energy:
✔ पर्यावरण वाचवते
✔ ऊर्जा स्वावलंबन देते
✔ भविष्यासाठी सर्वोत्तम पर्याय आहे

Study of Sun path (east to west, North to south and south to north movement).

(सूर्याच्या मार्गाचा अभ्यास – East to West, North to South, South to North)

🔹 सूर्याचा मार्ग म्हणजे काय?

सूर्य पृथ्वीभोवती फिरत नाही, पण पृथ्वी स्वतःच्या अक्षावर फिरत असल्यामुळे आपल्याला सूर्य पूर्वेकडून (East) उगवून पश्चिमेकडे (West) मावळताना दिसतो.

👉 सूर्य आकाशात ज्या मार्गाने हालचाल करतो, त्यालाच Sun Path (सूर्याचा मार्ग) म्हणतात.

🔹 सूर्याच्या हालचालीचे प्रकार

सूर्याची हालचाल मुख्यतः तीन प्रकारे अभ्यासली जाते:

1️⃣ East to West Movement

2️⃣ North to South Movement

3️⃣ South to North Movement

1️⃣ East to West Movement (पूर्व ते पश्चिम हालचाल)

🔹 सूर्य दररोज पूर्वेकडून उगवतो आणि पश्चिमेकडे मावळतो
🔹 ही हालचाल पृथ्वीच्या स्वतःभोवती फिरण्यामुळे (Rotation) होते
🔹 ही हालचाल दररोज दिसते

📌 महत्त्व:

सोलर पॅनल नेहमी दक्षिण दिशेला (South facing) लावले जातात
कारण सूर्य सकाळपासून संध्याकाळपर्यंत दक्षिणेकडे झुकलेला असतो

👉 ही हालचाल दिवस-रात्र होण्यास कारणीभूत असते.

2️⃣ North to South Movement (उत्तर ते दक्षिण हालचाल)

🔹 सूर्य वर्षात काही महिने उत्तर दिशेकडे तर काही महिने दक्षिण दिशेकडे सरकतो
🔹 ही हालचाल पृथ्वीच्या 23.5° झुकावामुळे (Tilt) होते

🔸 Summer Solstice (21 जून)

सूर्य उत्तर गोलार्धाकडे असतो
दिवस मोठा असतो
भारतात जास्त उष्णता

🔸 Winter Solstice (21 डिसेंबर)

सूर्य दक्षिण गोलार्धाकडे असतो
दिवस लहान असतो
थंडी जास्त असते

📌 यालाच Seasonal Movement of Sun म्हणतात.

3️⃣ South to North Movement (दक्षिण ते उत्तर हालचाल)

🔹 डिसेंबरनंतर सूर्य पुन्हा दक्षिणेकडून उत्तर दिशेने सरकतो
🔹 यामुळे:

हिवाळ्यानंतर उन्हाळा येतो
तापमान वाढते
दिवस लांब होतात

👉 ही हालचाल 21 मार्च (Vernal Equinox) पासून सुरू होते.

🔹 सूर्याच्या मार्गाचा Solar Energy मध्ये उपयोग

✔ Solar Panel योग्य दिशेला बसवता येतो
✔ जास्तीत जास्त सूर्यप्रकाश मिळतो
✔ ऊर्जा उत्पादन वाढते
✔ Shadow loss कमी होते

📌 भारतात Solar Panel साठी योग्य दिशा:
➡️ South Facing (दक्षिण दिशा)
➡️ झुकाव (Tilt Angle) = जवळपास Latitude इतका

🔹 सूर्याच्या मार्गाचे महत्त्व

✅ सोलर प्लांट डिझाइनसाठी आवश्यक
✅ योग्य पॅनल अँगल ठरवण्यासाठी
✅ जास्त वीज निर्मितीसाठी
✅ हवामान व ऋतू समजण्यासाठी

Study of daily and seasonal changes of sunlight.

☀️ Study of Daily and Seasonal Changes of Sunlight

(सूर्यप्रकाशातील दैनंदिन व ऋतूनुसार होणारे बदल)

🔹 प्रस्तावना

सूर्य हा पृथ्वीवरील सर्व ऊर्जेचा मुख्य स्रोत आहे.
सूर्यप्रकाशाची तीव्रता आणि दिशा दररोज आणि वर्षभर बदलत राहते.
या बदलांचा अभ्यास करणे हे Solar Energy System डिझाइन साठी खूप महत्त्वाचे आहे.

🌞 भाग 1: Daily Changes of Sunlight

(सूर्यप्रकाशातील दैनंदिन बदल)

🔹 दैनंदिन बदल म्हणजे काय?

सूर्य एका दिवसात पूर्वेकडून पश्चिमेकडे हालचाल करतो.
यामुळे दिवसात सूर्यप्रकाशाची दिशा व तीव्रता बदलते.

🕕 दिवसातील सूर्यप्रकाशाचा क्रम

🌅 सकाळ (Morning)

सूर्य पूर्वेकडे असतो
किरण तिरके पडतात
ऊर्जा कमी मिळते

🌞 दुपार (Noon)

सूर्य डोक्यावर असतो
किरण सरळ पडतात
सर्वाधिक ऊर्जा मिळते

🌇 संध्याकाळ (Evening)

सूर्य पश्चिमेकडे जातो
किरण पुन्हा तिरके
ऊर्जा कमी होते

🔹 दैनंदिन बदलांचे कारण

✔ पृथ्वी स्वतःभोवती फिरते (Rotation)
✔ त्यामुळे सूर्याची स्थिती बदलते
✔ दिवस-रात्र निर्माण होतात

🔹 Solar System साठी महत्त्व

✅ दुपारच्या वेळेस जास्त वीज मिळते
✅ Solar Panel योग्य कोनात बसवावे लागतात
✅ Energy output मोजण्यासाठी आवश्यक

🌍 भाग 2: Seasonal Changes of Sunlight

(सूर्यप्रकाशातील ऋतूनुसार बदल)

🔹 ऋतूनुसार बदल म्हणजे काय?

सूर्य वर्षभर उत्तर-दक्षिण दिशेला हालचाल करतो,
यामुळे ऋतू बदलतात.

ही हालचाल पृथ्वीच्या 23.5° झुकावामुळे (Tilt) होते.

🌞 1. उन्हाळा (Summer – March to June)

सूर्य उत्तर गोलार्धात असतो
दिवस मोठा असतो
सूर्यप्रकाश जास्त
Solar Power उत्पादन जास्त

👉 21 जून – सर्वात मोठा दिवस

❄️ 2. हिवाळा (Winter – October to December)

सूर्य दक्षिण गोलार्धात असतो
दिवस लहान असतो
सूर्यप्रकाश कमी
Solar output कमी

👉 21 डिसेंबर – सर्वात लहान दिवस

🌸 3. विषुव (Equinox)

👉 21 मार्च आणि 23 सप्टेंबर

दिवस व रात्र समान
सूर्य थेट विषुववृत्तावर
मध्यम प्रमाणात ऊर्जा

🔹 Seasonal Change मुळे होणारे परिणाम

✔ सूर्याची उंची बदलते
✔ सावलीची लांबी बदलते
✔ Solar panel tilt बदलावा लागतो
✔ उर्जेचे उत्पादन बदलते

🔹 Solar Energy मध्ये महत्त्व

✔ योग्य Panel Angle ठरवता येतो
✔ जास्तीत जास्त ऊर्जा मिळते
✔ Shadow loss कमी होते
✔ Solar plant design साठी आवश्यक

Angle of inclination of radiant light and its relation with latitude and longitude of different locations on Earth.

☀️ Angle of Inclination of Radiant Light

(सूर्यकिरणांचा झुकाव कोन व त्याचा अक्षांश-रेखांशाशी संबंध)

🔹 1. Radiant Light म्हणजे काय?

सूर्याकडून पृथ्वीवर येणाऱ्या प्रकाशकिरणांना Radiant Light (सूर्यकिरणे) म्हणतात.

हे किरण पृथ्वीवर वेगवेगळ्या कोनात (Angle of Inclination) पडतात.

🔹 2. Angle of Inclination म्हणजे काय?

👉 सूर्यकिरण पृथ्वीच्या पृष्ठभागावर ज्या कोनात पडतात, त्याला
Angle of Inclination (झुकाव कोन) म्हणतात.

📌 जर किरण सरळ (90°) पडले → जास्त उष्णता
📌 जर किरण तिरके पडले → कमी उष्णता

🔹 3. Angle of Inclination का बदलतो?

सूर्यकिरणांचा कोन बदलण्याची मुख्य कारणे:

1️⃣ पृथ्वीचा 23.5° झुकाव (Tilt)
2️⃣ पृथ्वीचे परिभ्रमण (Revolution)
3️⃣ पृथ्वीवरील स्थानाचा Latitude (अक्षांश)
4️⃣ सूर्याची स्थिती (Season)

🌍 4. Latitude (अक्षांश) आणि सूर्यकिरणांचा संबंध

🔹 Latitude म्हणजे काय?

➡️ पृथ्वीवरील उत्तर-दक्षिण स्थिती दर्शवणारी काल्पनिक रेषा म्हणजे Latitude.

📌 उदा.

विषुववृत्त (0°)
कर्कवृत्त (23.5° N)
मकरवृत्त (23.5° S)

🔹 Latitude चा परिणाम

स्थान	सूर्यकिरणांचा कोन	उष्णता
विषुववृत्त	सरळ (90°)	जास्त
मध्यम अक्षांश	तिरके	मध्यम
ध्रुव प्रदेश	फार तिरके	कमी

👉 जितके Latitude जास्त, तितका Angle कमी

🌞 5. Seasonal Effect (ऋतूनुसार बदल)

🔸 उन्हाळा (Summer)

सूर्य जवळजवळ डोक्यावर
किरण सरळ पडतात
उष्णता जास्त

🔸 हिवाळा (Winter)

सूर्य खाली असतो
किरण तिरके पडतात
उष्णता कमी

🔸 विषुव (Equinox)

दिवस व रात्र समान
मध्यम कोनात किरण

🌐 6. Longitude (रेखांश) आणि सूर्यप्रकाश

🔹 Longitude चा Angle of Inclination वर थेट परिणाम होत नाही
🔹 पण त्याचा वेळेवर (Time difference) परिणाम होतो

👉 म्हणून:

पूर्वेकडे सूर्य लवकर उगवतो
पश्चिमेकडे सूर्य उशिरा उगवतो

📌 Longitude → Time difference
📌 Latitude → Sun angle & temperature

🔹 7. Solar Energy मध्ये याचे महत्त्व

✔ Solar panel tilt angle ठरवण्यासाठी
✔ जास्तीत जास्त सूर्यप्रकाश मिळवण्यासाठी
✔ सोलर प्लांट डिझाईनसाठी
✔ ऊर्जा उत्पादन वाढवण्यासाठी

☀️ Solar DC Domestic Application

(घरगुती वापरातील सौर DC प्रणाली)

🔹 प्रस्तावना

आज वीज दर वाढत असल्यामुळे आणि पर्यावरण संरक्षणाची गरज लक्षात घेता Solar DC System हा घरगुती वापरासाठी एक उत्तम पर्याय ठरत आहे.
Solar DC System मध्ये सूर्यप्रकाशापासून थेट DC वीज तयार केली जाते आणि ती घरातील DC उपकरणांसाठी वापरली जाते.

🔹 Solar DC System म्हणजे काय?

👉 Solar DC System म्हणजे अशी सौर प्रणाली जिथे
सौर पॅनल → DC वीज → थेट DC उपकरणांना वापरली जाते
✔ यात Inverter लागत नाही
✔ वीजेची बचत होते
✔ ऊर्जा नुकसान कमी होते

🔹 Solar DC Domestic System चे मुख्य भाग

1️⃣ Solar Panel

सूर्यप्रकाश शोषतो
DC वीज निर्माण करतो

2️⃣ Charge Controller

बॅटरी ओव्हरचार्ज होऊ देत नाही
व्होल्टेज नियंत्रित करतो

3️⃣ Battery

सौर ऊर्जेचा साठा करते
रात्री वापरासाठी उपयुक्त

4️⃣ DC Load

DC फॅन
DC LED बल्ब
DC TV
DC Water Pump
Mobile Charger

🔹 Solar DC Domestic System कसा काम करतो?

1️⃣ सूर्यप्रकाश सोलर पॅनलवर पडतो
2️⃣ DC वीज निर्माण होते
3️⃣ चार्ज कंट्रोलरद्वारे बॅटरी चार्ज होते
4️⃣ DC उपकरणे थेट चालतात
5️⃣ Inverter लागत नाही

🔹 Solar DC System चे फायदे ✅

✔ वीज बिल खूप कमी होते
✔ इन्व्हर्टर लागत नाही
✔ उर्जा नुकसान कमी
✔ कमी खर्चात बसवता येते
✔ ग्रामीण भागासाठी उपयुक्त
✔ मेंटेनन्स कमी

🔹 Solar DC System चे तोटे ❌

❌ फक्त DC उपकरणे वापरता येतात
❌ AC उपकरणे थेट चालत नाहीत
❌ जास्त लोड चालवता येत नाही
❌ बॅटरी खर्चिक असते

🔹 घरगुती वापरातील Solar DC Applications

उपयोग उपकरण
प्रकाश DC LED बल्ब
हवा DC फॅन
पाणी DC पंप
चार्जिंग मोबाईल, लॅपटॉप
टीव्ही DC TV
स्टडी लाईट DC लाइट

उपयोग	उपकरण
प्रकाश	DC LED बल्ब
हवा	DC फॅन
पाणी	DC पंप
चार्जिंग	मोबाईल, लॅपटॉप
टीव्ही	DC TV
स्टडी लाईट	DC लाइट

🔹 Solar DC vs Solar AC System

घटक Solar DC Solar AC
Inverter लागत नाही लागतो
खर्च कमी जास्त
नुकसान कमी जास्त
वापर मर्यादित जास्त
कार्यक्षमता जास्त थोडी कमी

घटक	Solar DC	Solar AC
Inverter	लागत नाही	लागतो
खर्च	कमी	जास्त
नुकसान	कमी	जास्त
वापर	मर्यादित	जास्त
कार्यक्षमता	जास्त	थोडी कमी

🔹 Solar DC System कुठे उपयुक्त?

✔ ग्रामीण भाग
✔ वीज नसलेली ठिकाणे
✔ शेतकरी
✔ लहान घरे
✔ स्ट्रीट लाईट
✔ हॉस्टेल

☀️ Making of Solar Lantern

(सोलर लॅन्टर्न तयार करण्याची पद्धत)

🔹 1. प्रस्तावना

सौर ऊर्जेपासून वीज तयार करून चालणाऱ्या दिव्याला Solar Lantern (सोलर लॅन्टर्न) म्हणतात.
ही लॅन्टर्न वीज नसलेल्या भागात, ग्रामीण क्षेत्रात आणि आपत्कालीन परिस्थितीत खूप उपयुक्त असते.
सोलर लॅन्टर्न ही DC वर चालणारी, कमी खर्चाची व पर्यावरणपूरक प्रणाली आहे.

🔹 2. Solar Lantern म्हणजे काय?

👉 Solar Lantern ही अशी दिवा प्रणाली आहे जी
सूर्यप्रकाश → सौर पॅनल → बॅटरी → LED लाईट
या पद्धतीने काम करते.

🔹 3. Solar Lantern साठी लागणारे साहित्य

क्र. साहित्य तपशील
1 Solar Panel 5V – 12V
2 Rechargeable Battery 3.7V / 6V / 12V
3 Charge Controller बॅटरी सुरक्षित ठेवण्यासाठी
4 LED Bulb / Strip DC प्रकार
5 Switch ON/OFF साठी
6 Wires कनेक्शनसाठी
7 Plastic / Metal Box लॅन्टर्न बॉडी
8 Diode (Optional) Reverse current टाळण्यासाठी

क्र.	साहित्य	तपशील
1	Solar Panel	5V – 12V
2	Rechargeable Battery	3.7V / 6V / 12V
3	Charge Controller	बॅटरी सुरक्षित ठेवण्यासाठी
4	LED Bulb / Strip	DC प्रकार
5	Switch	ON/OFF साठी
6	Wires	कनेक्शनसाठी
7	Plastic / Metal Box	लॅन्टर्न बॉडी
8	Diode (Optional)	Reverse current टाळण्यासाठी

🔹 4. Solar Lantern चे कार्यपद्धती (Working)

🔹 Step 1:सूर्यप्रकाश Solar Panel वर पडतो.

🔹 Step 2:Solar Panel DC वीज तयार करतो.

🔹 Step 3:ही वीज Charge Controller मार्फत बॅटरीमध्ये साठवली जाते.

🔹 Step 4:रात्री किंवा अंधारात

👉 Switch ON केल्यावर
👉 बॅटरीतील वीज LED ला पुरवली जाते.

🔹 Step 5:=LED प्रकाश देतो → Solar Lantern चालू होते.

🔹 5. Solar Lantern चे Circuit Working (सोप्या शब्दात)


Solar Panel → Charge Controller → Battery → Switch → LED

✔ दिवसा → चार्जिंग
✔ रात्री → लाईट ON

🔹 6. Solar Lantern बनवण्याची पद्धत (Step by Step)

🔸 Step 1:Solar panel बॉक्सच्या वर बसवा.

🔸 Step 2:Panel चा +ve आणि –ve वायर Charge Controller ला जोडा.

🔸 Step 3:Charge Controller ला Battery जोडा.

🔸 Step 4:Battery पासून LED ला Switch द्वारे जोडा.

🔸 Step 5:सर्व जोडणी तपासा.

🔸 Step 6:सूर्यप्रकाशात ठेवून चार्ज करा.

➡️ Solar Lantern तयार ✅

🔹 7. Solar Lantern चे फायदे ✅

✔ वीज बिल लागत नाही
✔ पर्यावरणपूरक
✔ पोर्टेबल
✔ कमी खर्च
✔ मेंटेनन्स कमी
✔ वीज नसलेल्या भागात उपयोगी

🔹 8. Solar Lantern चे तोटे ❌

❌ फक्त DC वर चालते
❌ जास्त प्रकाशासाठी मोठी बॅटरी लागते
❌ ढगाळ हवामानात चार्ज कमी

🔹 9. Solar Lantern चे उपयोग

🔹 घरगुती वापर
🔹 ग्रामीण भाग
🔹 कॅम्पिंग
🔹 आपत्कालीन लाईट
🔹 शाळा / अभ्यासासाठी
🔹 शेती क्षेत्र
Solar Day lighting. Solar Garden Lights.

☀️ Solar Day Lighting & Solar Garden Lights

(सोलर डे लाईटिंग आणि सोलर गार्डन लाईट्स)

🔹 भाग 1 : Solar Day Lighting

(सौर दिवस प्रकाश व्यवस्था)

🔸 Solar Day Lighting म्हणजे काय?

Solar Day Lighting म्हणजे सूर्यप्रकाशाचा थेट वापर करून दिवसा घरात किंवा इमारतीत प्रकाश मिळवणे.
यामध्ये वीज वापरली जात नाही, तर नैसर्गिक सूर्यप्रकाश वापरला जातो.

🔹 Solar Day Lighting कसे काम करते?

👉 कार्यपद्धती:

छतावर Solar Collector / Dome / Tube बसवली जाते
सूर्यप्रकाश आत खेचला जातो
Reflective pipe मधून प्रकाश आत येतो
खोली उजळते (बल्बशिवाय)

🔹 Solar Day Lighting चे प्रकार

1️⃣ Solar Tube Light

छतावर गोल काच
सूर्यप्रकाश थेट आत
ऑफिस, शाळा, हॉस्पिटलमध्ये वापर

2️⃣ Skylight System

काचेच्या खिडक्या
नैसर्गिक प्रकाशासाठी

3️⃣ Hybrid Day Lighting

सूर्यप्रकाश + LED
ढगाळ हवामानात LED चालते

🔹 Solar Day Lighting चे फायदे

✅ वीज बचत
✅ दिवसा लाईटची गरज नाही
✅ पर्यावरणपूरक
✅ उष्णता कमी
✅ मेंटेनन्स नाही

🔹 Solar Day Lighting चे तोटे

❌ फक्त दिवसा उपयोगी
❌ रात्री वापर शक्य नाही
❌ सुरुवातीचा खर्च जास्त

🔹 Solar Day Lighting चे उपयोग

🔹 घरे
🔹 ऑफिस
🔹 शाळा
🔹 हॉस्पिटल
🔹 वेअरहाउस
🔹 मॉल

🌿 भाग 2 : Solar Garden Lights

(सोलर गार्डन लाईट्स)

🔸 Solar Garden Light म्हणजे काय?

Solar Garden Light ही सूर्यप्रकाशावर चालणारी स्वयंचलित लाईट आहे जी
रात्री बाग, रस्ता, अंगण प्रकाशमान करते.

🔹 Solar Garden Light कशी काम करते?

👉 कार्यपद्धती:

दिवसा सोलर पॅनल चार्ज होतो
बॅटरीमध्ये ऊर्जा साठते
संध्याकाळी लाईट आपोआप ON
सकाळी OFF
👉 Light Sensor (LDR) वापरला जातो

🔹 Solar Garden Light चे भाग

घटक काम
Solar Panel वीज तयार करतो
Battery ऊर्जा साठवते
LED Light प्रकाश देतो
Sensor अंधार ओळखतो
Controller चार्ज नियंत्रित करतो

घटक	काम
Solar Panel	वीज तयार करतो
Battery	ऊर्जा साठवते
LED Light	प्रकाश देतो
Sensor	अंधार ओळखतो
Controller	चार्ज नियंत्रित करतो

🔹 Solar Garden Light चे फायदे

✅ वीज लागत नाही
✅ Automatic ON/OFF
✅ मेंटेनन्स नाही
✅ पावसातही चालते
✅ सौंदर्य वाढवते

🔹 Solar Garden Light चे तोटे

❌ ढगाळ हवामानात कमी प्रकाश
❌ बॅटरी कालांतराने बदलावी लागते
❌ फार तेजस्वी नसते

🔹 Solar Garden Light चे उपयोग

🔹 गार्डन
🔹 बंगल्याचा बाहेरचा भाग
🔹 वॉकवे
🔹 पार्क
🔹 रस्ते
🔹 रिसॉर्ट

🔹 Solar Day Lighting vs Solar Garden Light

घटक Solar Day Lighting Solar Garden Light
वापर दिवसा रात्री
वीज लागत नाही सोलर बॅटरी
प्रकाश नैसर्गिक LED
उपयोग घर, ऑफिस बाग, रस्ता
खर्च जास्त कमी
Safety in DC system.

घटक	Solar Day Lighting	Solar Garden Light
वापर	दिवसा	रात्री
वीज	लागत नाही	सोलर बॅटरी
प्रकाश	नैसर्गिक	LED
उपयोग	घर, ऑफिस	बाग, रस्ता
खर्च	जास्त	कमी

⚡ Safety in DC System

(DC प्रणालीतील सुरक्षितता)

🔹 प्रस्तावना

DC (Direct Current) प्रणालीचा वापर सोलर सिस्टम, बॅटरी बँक, DC मोटर, UPS, चार्जिंग सिस्टम यामध्ये मोठ्या प्रमाणावर होतो.
DC वीज सतत एका दिशेने वाहत असल्यामुळे चुकीच्या हाताळणीमुळे धोका जास्त असतो, म्हणूनच DC System मध्ये योग्य Safety Measures घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.

🔹 DC System मध्ये धोके कोणते असतात?

⚠️ शॉक लागणे
⚠️ शॉर्ट सर्किट
⚠️ बॅटरी ब्लास्ट
⚠️ वायर गरम होणे
⚠️ आग लागणे
⚠️ उपकरणांचे नुकसान

🔐 DC System मधील महत्त्वाचे Safety Measures

1️⃣ Proper Insulation (योग्य इन्सुलेशन)

✔ सर्व वायरवर योग्य इन्सुलेशन असावे
✔ उघडी वायर वापरू नये
✔ खराब वायर त्वरित बदला
📌 कारण: DC करंट सतत वाहतो, त्यामुळे शॉकचा धोका जास्त असतो

2️⃣ Use of Fuse / MCB

✔ प्रत्येक DC सर्किटमध्ये Fuse किंवा DC MCB असणे आवश्यक
✔ Overload व Short Circuit पासून संरक्षण मिळते
👉 Fuse = Safety Guard

3️⃣ Proper Earthing (अर्थिंग)

✔ सर्व DC सिस्टम योग्य प्रकारे अर्थिंग केलेली असावी
✔ बॅटरी बँक व मेटल बॉडीला अर्थिंग आवश्यक
📌 यामुळे शॉक व आग टाळता येते

4️⃣ Correct Polarity Connection

✔ Positive (+) आणि Negative (–) टर्मिनल योग्यरित्या जोडा
✔ उलटी जोडणी केल्यास:
❌ उपकरण खराब होऊ शकते
❌ बॅटरी फुटण्याचा धोका

5️⃣ Battery Safety

✔ बॅटरी हवेशीर जागेत ठेवा
✔ ओव्हरचार्ज होऊ देऊ नका
✔ बॅटरीजवळ आग किंवा स्पार्क नसावा
✔ Acid हाताला लागू देऊ नका

6️⃣ Use of Proper Tools

✔ Insulated tools वापरावेत
✔ ओले हात वापरू नयेत
✔ मेटल टूल्स सावधपणे वापरावेत

7️⃣ Avoid Overloading

✔ DC System च्या क्षमतेपेक्षा जास्त लोड लावू नका
✔ Overload मुळे:
वायर गरम होतात
आग लागू शकते
सिस्टम फेल होते

8️⃣ Regular Inspection & Maintenance

✔ वायर तपासणी
✔ बॅटरी व्होल्टेज तपासणे
✔ टर्मिनल घट्ट आहेत का पाहणे
✔ धूळ व ओलावा काढणे

9️⃣ Proper Ventilation

✔ बॅटरी रूममध्ये हवा खेळती ठेवा
✔ Hydrogen gas साचू देऊ नका
✔ Explosion टाळण्यासाठी आवश्यक

🔹 DC System Safety साठी Do’s & Don’ts

✅ Do’s

✔ हातमोजे वापरा
✔ योग्य रेटिंगची वायर वापरा
✔ सिस्टीम बंद करून काम करा
✔ Warning Label लावा

❌ Don’ts

❌ ओले हात वापरू नका
❌ शॉर्ट सर्किट करू नका
❌ चुकीचा फ्यूज वापरू नका
❌ बॅटरी उलटी जोडू नका

🔹 DC System Safety चे महत्त्व

✔ मनुष्याचे प्राण वाचतात
✔ उपकरणांचे नुकसान टळते
✔ आग लागण्याचा धोका कमी
✔ सिस्टीमचे आयुष्य वाढते
✔ विश्वासार्ह कार्यप्रणाली मिळते
✅ Quality Standards

🔹 Quality Standards म्हणजे काय?

Quality Standards म्हणजे
👉 कोणतेही उत्पादन, उपकरण किंवा प्रणाली सुरक्षित, विश्वासार्ह आणि ठराविक दर्जाची आहे याची खात्री करणारे नियम व मानके.
हे मानके:
✔ सुरक्षितता
✔ कार्यक्षमता
✔ टिकाऊपणा
✔ आंतरराष्ट्रीय दर्जा
यासाठी ठरवलेले असतात.

🔹 Solar & DC System मध्ये Quality Standards का महत्त्वाचे आहेत?

✔ अपघात टाळण्यासाठी
✔ उपकरणांचे आयुष्य वाढवण्यासाठी
✔ जास्त ऊर्जा उत्पादनासाठी
✔ ग्राहकांचा विश्वास मिळवण्यासाठी
✔ सरकारी मान्यता मिळण्यासाठी

🔹 Solar & DC System साठी महत्त्वाची Quality Standards

1️⃣ IS Standards (Indian Standards)

📌 BIS – Bureau of Indian Standards

घटक IS Standard
Solar Panel IS 14286 / IS 61730
Battery IS 1651 / IS 16046
Inverter IS 16221
DC Cables IS 694
Earthing IS 3043
✔ भारतात वापरण्यासाठी BIS मानांकन आवश्यक

घटक	IS Standard
Solar Panel	IS 14286 / IS 61730
Battery	IS 1651 / IS 16046
Inverter	IS 16221
DC Cables	IS 694
Earthing	IS 3043

2️⃣ IEC Standards (International Standards)

Standard उपयोग
IEC 61215 Solar panel performance
IEC 61730 Safety testing
IEC 62109 Inverter safety
IEC 60896 Battery standard
👉 आंतरराष्ट्रीय दर्जासाठी आवश्यक

Standard	उपयोग
IEC 61215	Solar panel performance
IEC 61730	Safety testing
IEC 62109	Inverter safety
IEC 60896	Battery standard

3️⃣ ISO Standards

ISO No. अर्थ
ISO 9001 Quality Management
ISO 14001 Environmental Management
ISO 45001 Safety & Health
✔ कंपनीची गुणवत्ता आणि सुरक्षितता दर्शवते

ISO No.	अर्थ
ISO 9001	Quality Management
ISO 14001	Environmental Management
ISO 45001	Safety & Health

4️⃣ MNRE Guidelines (भारत सरकार)

MNRE = Ministry of New and Renewable Energy
✔ Solar products MNRE approved असावेत
✔ Subsidy साठी MNRE मान्यता आवश्यक
✔ Installation standards follow करणे बंधनकारक

🔹 DC System साठी Quality Parameters

✔ योग्य व्होल्टेज रेटिंग
✔ योग्य वायर साईज
✔ Overcurrent Protection
✔ Proper Earthing
✔ Battery Safety
✔ Correct Polarity

🔹 Solar Panel Quality Check

✔ Efficiency (15% – 22%)
✔ PID resistance
✔ Weather resistance
✔ Warranty (25 years)
✔ IEC & BIS certification

🔹 Battery Quality Standards

✔ Deep discharge protection
✔ Overcharge protection
✔ Temperature resistance
✔ Long life cycle
✔ Leak proof design

🔹 Quality Control मध्ये वापरले जाणारे Test

🔹 Insulation Test
🔹 Continuity Test
🔹 Voltage Test
🔹 Load Test
🔹 Earth Resistance Test

🔹 Quality Standards चे फायदे

✅ उपकरण सुरक्षित राहतात
✅ कार्यक्षमता वाढते
✅ अपघात टाळले जातात
✅ आयुष्य वाढते
✅ सरकारी मान्यता मिळते
List out the inventory list of equipments.

सोलर / DC सिस्टीमसाठी लागणारी उपकरणांची यादी)

🔹 1️⃣ Solar Power Generation Equipment

क्र. उपकरणाचे नाव उपयोग
1 Solar Panel सूर्यप्रकाशापासून वीज निर्मिती
2 Mounting Structure पॅनल बसवण्यासाठी
3 DC Junction Box वायर कनेक्शन
4 Solar Cable (DC) वीज वाहतुकीसाठी
5 MC4 Connector पॅनल कनेक्शनसाठी

क्र.	उपकरणाचे नाव	उपयोग
1	Solar Panel	सूर्यप्रकाशापासून वीज निर्मिती
2	Mounting Structure	पॅनल बसवण्यासाठी
3	DC Junction Box	वायर कनेक्शन
4	Solar Cable (DC)	वीज वाहतुकीसाठी
5	MC4 Connector	पॅनल कनेक्शनसाठी

🔹 2️⃣ Power Control & Storage Equipment

क्र. उपकरण उपयोग
6 Charge Controller बॅटरी ओव्हरचार्ज टाळण्यासाठी
7 Battery (Lead Acid / Lithium) ऊर्जा साठवण्यासाठी
8 Inverter (AC System साठी) DC → AC रूपांतरण
9 DC Distribution Box DC पुरवठा नियंत्रित करणे
10 MCB / Fuse ओव्हरलोड संरक्षण

क्र.	उपकरण	उपयोग
6	Charge Controller	बॅटरी ओव्हरचार्ज टाळण्यासाठी
7	Battery (Lead Acid / Lithium)	ऊर्जा साठवण्यासाठी
8	Inverter (AC System साठी)	DC → AC रूपांतरण
9	DC Distribution Box	DC पुरवठा नियंत्रित करणे
10	MCB / Fuse	ओव्हरलोड संरक्षण

🔹 3️⃣ Load / Application Equipment

क्र. उपकरण उपयोग
11 DC LED Light प्रकाशासाठी
12 DC Fan हवा
13 Solar Lantern पोर्टेबल लाईट
14 DC Water Pump पाणीपुरवठा
15 Mobile Charger चार्जिंग

क्र.	उपकरण	उपयोग
11	DC LED Light	प्रकाशासाठी
12	DC Fan	हवा
13	Solar Lantern	पोर्टेबल लाईट
14	DC Water Pump	पाणीपुरवठा
15	Mobile Charger	चार्जिंग

🔹 4️⃣ Safety & Protection Equipment

क्र. उपकरण उपयोग
16 Earthing Rod अर्थिंगसाठी
17 Surge Protection Device (SPD) विजेपासून संरक्षण
18 Insulated Wire सुरक्षित वायरिंग
19 Rubber Gloves सेफ्टी
20 Safety Shoes विद्युत संरक्षण

क्र.	उपकरण	उपयोग
16	Earthing Rod	अर्थिंगसाठी
17	Surge Protection Device (SPD)	विजेपासून संरक्षण
18	Insulated Wire	सुरक्षित वायरिंग
19	Rubber Gloves	सेफ्टी
20	Safety Shoes	विद्युत संरक्षण

🔹 5️⃣ Tools & Accessories

क्र. साधन उपयोग
21 Multimeter व्होल्टेज/करंट तपासणी
22 Screw Driver Set कनेक्शन
23 Wire Cutter & Stripper वायर कापणे
24 Clamp Meter करंट मोजण्यासाठी
25 Drill Machine माउंटिंगसाठी

क्र.	साधन	उपयोग
21	Multimeter	व्होल्टेज/करंट तपासणी
22	Screw Driver Set	कनेक्शन
23	Wire Cutter & Stripper	वायर कापणे
24	Clamp Meter	करंट मोजण्यासाठी
25	Drill Machine	माउंटिंगसाठी

🔹 6️⃣ Optional / Advanced Equipment

क्र. उपकरण उपयोग
26 Solar Tracker सूर्याच्या दिशेनुसार फिरणारा
27 Data Logger Power Monitoring
28 IoT Monitoring Device Remote monitoring
29 Energy Meter युनिट मोजणी

Solar DC industrial application

क्र.	उपकरण	उपयोग
26	Solar Tracker	सूर्याच्या दिशेनुसार फिरणारा
27	Data Logger	Power Monitoring
28	IoT Monitoring Device	Remote monitoring
29	Energy Meter	युनिट मोजणी

⚡ Solar DC Industrial Application

(औद्योगिक क्षेत्रातील सोलर DC वापर)

🔹 प्रस्तावना

आज उद्योगांमध्ये वीज खर्च खूप मोठ्या प्रमाणावर होतो. वाढती वीज दर, लोडशेडिंग आणि प्रदूषण या समस्यांवर उपाय म्हणून Solar DC System मोठ्या प्रमाणावर वापरात येत आहे.
Solar DC System मध्ये सूर्यप्रकाशापासून थेट DC वीज तयार करून ती औद्योगिक उपकरणांसाठी वापरली जाते.

🔹 Solar DC System म्हणजे काय?

Solar DC System ही अशी प्रणाली आहे ज्यामध्ये:
➡️ Solar Panel → DC Power → Direct DC Load
✔ इन्व्हर्टरची गरज नसते
✔ ऊर्जा नुकसान कमी होते
✔ कार्यक्षमता जास्त असते

🔹 Industrial Sector मध्ये Solar DC चे महत्त्व

✔ वीज खर्चात बचत
✔ सतत वीज उपलब्ध
✔ उत्पादन खर्च कमी
✔ पर्यावरणपूरक ऊर्जा
✔ सरकारकडून अनुदान

🔹 Solar DC Industrial Applications (उपयोग)

1️⃣ DC Motors

🔹 Conveyor belt
🔹 Water pumping
🔹 Cooling fan
🔹 मशीन ड्राईव्ह
✔ DC मोटर्स सोलर DC वर थेट चालतात

2️⃣ Solar DC Water Pump

🔹 शेती
🔹 उद्योगातील पाणीपुरवठा
🔹 कूलिंग सिस्टम
✔ डिझेल वीजेची बचत
✔ मेंटेनन्स कमी

3️⃣ Industrial Lighting

🔹 DC LED High Bay Lights
🔹 Warehouse Lighting
🔹 Factory Shed Lighting
✔ कमी वीज वापर
✔ जास्त प्रकाश

4️⃣ Battery Charging Stations

🔹 Forklift battery
🔹 EV battery
🔹 Inverter battery
✔ Solar DC मुळे वीज खर्च कमी

5️⃣ Telecommunication Industry

🔹 Mobile Towers
🔹 BTS Stations
✔ 24x7 DC Supply आवश्यक
✔ Solar DC अतिशय उपयुक्त

6️⃣ Automation & Control Systems

🔹 PLC Panels
🔹 Sensors
🔹 Control circuits
✔ DC Supply आवश्यक
✔ स्थिर वीज मिळते

7️⃣ Cold Storage & Refrigeration (DC based)

🔹 Solar DC Compressor
🔹 Cold room lights
✔ ग्रामीण भागात उपयोगी

🔹 Solar DC Industrial System Components

घटक उपयोग
Solar Panel DC Power Generation
Charge Controller Voltage Control
Battery Bank Power Storage
DC Distribution Box Power Distribution
DC Load Industrial Machines
Protection Devices Safety

घटक	उपयोग
Solar Panel	DC Power Generation
Charge Controller	Voltage Control
Battery Bank	Power Storage
DC Distribution Box	Power Distribution
DC Load	Industrial Machines
Protection Devices	Safety

🔹 Solar DC System चे फायदे ✅

✔ इन्व्हर्टरची गरज नाही
✔ उर्जा नुकसान कमी
✔ ऑपरेटिंग कॉस्ट कमी
✔ ग्रीन एनर्जी
✔ दीर्घकाळ चालणारी प्रणाली

🔹 Solar DC System चे तोटे ❌

❌ सुरुवातीचा खर्च जास्त
❌ फक्त DC उपकरणांसाठी योग्य
❌ मोठ्या लोडसाठी मोठी बॅटरी लागते

🔹 Solar DC vs Solar AC (Industrial)

घटक Solar DC Solar AC
Conversion Loss कमी जास्त
Cost कमी जास्त
Efficiency जास्त थोडी कमी
Equipment DC based AC based
Maintenance कमी जास्त

घटक	Solar DC	Solar AC
Conversion Loss	कमी	जास्त
Cost	कमी	जास्त
Efficiency	जास्त	थोडी कमी
Equipment	DC based	AC based
Maintenance	कमी	जास्त

🔹 Solar DC Industrial Application चे फायदे

✔ उद्योगाचा वीज खर्च 30–70% कमी
✔ पर्यावरण संरक्षण
✔ ऊर्जा स्वावलंबन
✔ कार्बन उत्सर्जन कमी
solar street lights

🌞 सोलार स्ट्रीट लाईट (Solar Street Light) –

🔹 सोलार स्ट्रीट लाईट म्हणजे काय?

सोलार स्ट्रीट लाईट हे सौर ऊर्जेवर चालणारे रस्त्यावरील दिवे आहेत. दिवसा सूर्यप्रकाशातून वीज तयार करून ती बॅटरीमध्ये साठवली जाते आणि रात्री आपोआप दिवा पेटतो.
➡️ यासाठी वीज कनेक्शन लागत नाही.

🔹 सोलार स्ट्रीट लाईटचे मुख्य भाग

सोलार पॅनल ☀️
– सूर्यप्रकाशातून वीज तयार करतो
LED लाईट 💡
– कमी वीजेत जास्त प्रकाश देतो
बॅटरी 🔋
– दिवसा चार्ज होते व रात्री दिवा चालवते
चार्ज कंट्रोलर ⚙️
– बॅटरी ओव्हरचार्ज होऊ देत नाही
पोल / स्टँड 🏗️
– लाईट उंचीवर बसवण्यासाठी
लाईट सेन्सर 🌙
– अंधार पडताच दिवा आपोआप चालू होतो

🔹 सोलार स्ट्रीट लाईट कसे कार्य करते?

✅ दिवसा → सोलार पॅनल सूर्यप्रकाश शोषतो
✅ वीज बॅटरीत साठवली जाते
✅ संध्याकाळी → सेन्सर दिवा चालू करतो
✅ सकाळी → दिवा आपोआप बंद होतो

🔹 सोलार स्ट्रीट लाईटचे फायदे

✔️ वीज बिल नाही
✔️ पर्यावरणपूरक (Green Energy)
✔️ कमी देखभाल खर्च
✔️ ग्रामीण व दुर्गम भागांसाठी उत्तम
✔️ लाईट कटचा त्रास नाही
✔️ दीर्घ आयुष्य (8–10 वर्षे)

🔹 सोलार स्ट्रीट लाईटचे उपयोग

📍 गावातील रस्ते
📍 हायवे व कॉलनी
📍 शाळा व कॉलेज परिसर
📍 पार्क व गार्डन
📍 औद्योगिक क्षेत्र
📍 शेत रस्ते व वाडी-वस्ती

🔹 सोलार स्ट्रीट लाईटचे प्रकार

प्रकार माहिती
ऑल-इन-वन पॅनल, बॅटरी, लाईट एकत्र
सेमी-इंटिग्रेटेड बॅटरी वेगळी
हाय मास्ट लाईट मोठ्या क्षेत्रासाठी
मोशन सेन्सर लाईट हालचाल झाल्यावर उजेड

प्रकार	माहिती
ऑल-इन-वन	पॅनल, बॅटरी, लाईट एकत्र
सेमी-इंटिग्रेटेड	बॅटरी वेगळी
हाय मास्ट लाईट	मोठ्या क्षेत्रासाठी
मोशन सेन्सर लाईट	हालचाल झाल्यावर उजेड

🔹 सोलार स्ट्रीट लाईटची क्षमता (Watt)

वॅट वापर
20W–30W गार्डन / गल्ली
40W–60W कॉलनी रस्ता
90W–120W मुख्य रस्ता
150W+ हायवे / इंडस्ट्रियल

वॅट	वापर
20W–30W	गार्डन / गल्ली
40W–60W	कॉलनी रस्ता
90W–120W	मुख्य रस्ता
150W+	हायवे / इंडस्ट्रियल

🔹 सोलार स्ट्रीट लाईटची किंमत (अंदाजे)

💰 ₹2,000 ते ₹25,000
(वॅट, बॅटरी व ब्रँडवर अवलंबून)

🔹 सोलार स्ट्रीट लाईट बसवताना घ्यायची काळजी

✔️ पॅनलवर सावली पडू नये
✔️ दक्षिण दिशेला पॅनल असावा
✔️ IP65 किंवा IP67 रेटिंग असावे
✔️ चांगली लिथियम बॅटरी असावी
✔️ किमान 6–8 तास चार्जिंग मिळाले पाहिजे

🌞 Solar Home Lighting System म्हणजे काय?

Solar Home Lighting System म्हणजे सूर्यप्रकाशापासून वीज निर्माण करून घरात प्रकाश, पंखा, मोबाईल चार्जिंग इत्यादी चालवणारी प्रणाली होय.
ही प्रणाली विशेषतः वीज नसलेल्या किंवा वीज खंडित होणाऱ्या भागात खूप उपयोगी ठरते.

🔋 Solar Home Lighting System चे मुख्य घटक

1️⃣ Solar Panel

सूर्यप्रकाशाला विद्युत ऊर्जेत (DC) रूपांतर करते
छतावर किंवा मोकळ्या जागेत बसवले जाते
क्षमतेनुसार (20W, 50W, 100W इ.) उपलब्ध

2️⃣ Charge Controller

बॅटरीला जास्त चार्ज किंवा डीप डिस्चार्ज होण्यापासून वाचवतो
सिस्टम सुरक्षित ठेवतो
PWM किंवा MPPT प्रकारात उपलब्ध

3️⃣ Battery

सौर पॅनलने तयार केलेली वीज साठवते
सामान्यतः Lead Acid किंवा Lithium Battery वापरली जाते
रात्री लाईट चालवण्यासाठी उपयोगी

4️⃣ LED Lights / Load

LED बल्ब
पंखा
मोबाईल चार्जर
TV (कमी क्षमतेचा)

5️⃣ Wiring & Accessories

केबल
स्विच
माउंटिंग स्टँड
फ्यूज / MCB

⚡ Solar Home Lighting System कसे काम करते?

दिवसा सूर्यप्रकाश Solar Panel वर पडतो
Panel DC वीज निर्माण करतो
Charge Controller वीज नियंत्रित करून बॅटरी चार्ज करतो
बॅटरीमध्ये साठवलेली वीज
रात्री LED लाईट, पंखा इ. चालवण्यासाठी वापरली जाते

🏠 Solar Home Lighting System चे उपयोग

✔ घरगुती लाईटिंग
✔ ग्रामीण भागात वीजपुरवठा
✔ शेती व शेतघर
✔ इमरजन्सी लाईट
✔ मोबाईल चार्जिंग
✔ वीज बिल कमी करण्यासाठी

🌱 Solar Lighting System चे फायदे

✅ वीज बिल कमी होते
✅ पर्यावरणपूरक (Green Energy)
✅ प्रदूषण होत नाही
✅ कमी देखभाल खर्च
✅ वीज नसलेल्या भागात उपयुक्त
✅ दीर्घकालीन वापर

❌ तोटे

❌ सुरुवातीचा खर्च जास्त
❌ ढगाळ हवामानात उत्पादन कमी
❌ बॅटरीची आयुष्य मर्यादित
❌ मोठ्या लोडसाठी महाग सिस्टम लागते

🔧 Solar Home Lighting System चे प्रकार

1️⃣ DC System – थेट DC उपकरणे वापरली जातात
2️⃣ AC System – Inverter वापरून AC उपकरणे चालवता येतात
3️⃣ Standalone System – Grid शिवाय चालणारी
4️⃣ Hybrid System – Solar + Electricity दोन्हीवर चालणारी

📊 उदाहरण (Small Home Setup)

घटक क्षमता
Solar Panel 100W
Battery 12V / 100Ah
Charge Controller 10A
LED Bulb 3–4
Backup 6–8 तास

घटक	क्षमता
Solar Panel	100W
Battery	12V / 100Ah
Charge Controller	10A
LED Bulb	3–4
Backup	6–8 तास

🛡️ सुरक्षितता सूचना

⚠️ योग्य वायर वापरा
⚠️ ओव्हरलोड टाळा
⚠️ बॅटरी योग्य ठिकाणी ठेवा
⚠️ पॅनल स्वच्छ ठेवा
⚠️ पाण्यापासून संरक्षण ठेवा

🌞 Solar Security System म्हणजे काय?

Solar Security System म्हणजे सूर्यऊर्जेवर चालणारी सुरक्षा प्रणाली, जी वीज नसतानाही कार्य करते.
याचा वापर घर, शेत, दुकान, गोदाम, शाळा, ऑफिस, फार्महाऊस इत्यादी ठिकाणी सुरक्षेसाठी केला जातो.

⚙️ Solar Security System चे मुख्य घटक

1️⃣ Solar Panel

सूर्यप्रकाशातून वीज निर्माण करतो
20W, 50W, 100W किंवा त्याहून अधिक क्षमतेचा

2️⃣ Battery

सौर पॅनलमधील वीज साठवते
रात्री किंवा वीज नसताना सिस्टम चालू ठेवते
Lead Acid / Lithium Battery वापरली जाते

3️⃣ Charge Controller

बॅटरी सुरक्षित ठेवतो
Overcharge व Deep Discharge पासून संरक्षण करतो

4️⃣ Security Camera (CCTV)

Live Video Recording
Motion Detection
Night Vision
WiFi / SIM आधारित

5️⃣ Motion Sensor / Alarm

हालचाल ओळखतो
चोरी किंवा घुसखोरी झाल्यास अलार्म वाजतो

6️⃣ LED Security Light

रात्री प्रकाश देण्यासाठी
Motion Detect केल्यावर आपोआप ON होते

🔄 Solar Security System कसे काम करते?

Solar Panel सूर्यप्रकाशातून वीज तयार करतो
Charge Controller ती वीज नियंत्रित करतो
Battery मध्ये वीज साठवली जाते
Camera / Alarm / Light ही वीज वापरतात
हालचाल दिसली तर Alarm किंवा Mobile Notification मिळते

🏡 Solar Security System चे उपयोग

✔ घराची सुरक्षा
✔ शेत व शेती संरक्षण
✔ गोदाम व वखार
✔ दुकान / ऑफिस
✔ ATM व बँक
✔ रस्ते व पार्किंग
✔ सोलर स्ट्रीट लाइट सिक्युरिटी

✅ फायदे

✔ वीज बिल लागत नाही
✔ 24×7 सुरक्षा
✔ वीज गेल्यावरही चालू राहते
✔ वायरिंग कमी लागते
✔ पर्यावरणपूरक
✔ मेंटेनन्स कमी
✔ ग्रामीण भागासाठी उपयुक्त

❌ तोटे

❌ सुरुवातीचा खर्च जास्त
❌ ढगाळ हवामानात चार्ज कमी
❌ बॅटरीची मर्यादित आयुष्य
❌ स्वस्त कॅमेऱ्यांची गुणवत्ता कमी

📊 छोटा उदाहरण सेटअप

घटक तपशील
Solar Panel 50W
Battery 12V / 40Ah
Camera 2MP WiFi CCTV
Storage SD Card / Cloud
Backup 10–12 तास

घटक	तपशील
Solar Panel	50W
Battery	12V / 40Ah
Camera	2MP WiFi CCTV
Storage	SD Card / Cloud
Backup	10–12 तास

🔐 Solar Security System चे प्रकार

1️⃣ Solar CCTV System
2️⃣ Solar Motion Sensor Alarm
3️⃣ Solar Fence Security System
4️⃣ Solar Street Light with Camera
5️⃣ Hybrid Security System

⚠️ सुरक्षितता सूचना

⚠️ पॅनल सावलीत बसवू नका
⚠️ कॅमेरा पाण्यापासून सुरक्षित ठेवा
⚠️ वेळोवेळी बॅटरी तपासा
⚠️ योग्य अँगलमध्ये कॅमेरा बसवा

☀️ Solar DC Water Pump म्हणजे काय?

Solar DC Water Pump म्हणजे सूर्यप्रकाशापासून निर्माण झालेल्या वीजेवर (DC Current) चालणारा पाण्याचा पंप होय.
हा पंप प्रामुख्याने शेती, बाग, विहीर, बोअरवेल आणि पिण्याच्या पाण्यासाठी वापरला जातो.

⚙️ Solar DC Water Pump चे मुख्य घटक

1️⃣ Solar Panel

सूर्यप्रकाशातून वीज तयार करतो
500W ते 5000W पर्यंत उपलब्ध
थेट DC वीज निर्माण करतो

2️⃣ DC Water Pump

DC करंटवर चालतो
AC पंपापेक्षा जास्त कार्यक्षम
सबमर्सिबल किंवा सरफेस प्रकार

3️⃣ Controller (Pump Controller)

पंप चालू/बंद नियंत्रित करतो
ओव्हर व्होल्टेज व ड्राय रनपासून संरक्षण
MPPT तंत्रज्ञान असू शकते

4️⃣ Structure / Stand

सोलर पॅनल बसवण्यासाठी
योग्य कोनात सूर्यप्रकाश मिळावा यासाठी

5️⃣ Wiring & Accessories

DC केबल
कनेक्टर

सेफ्टी फ्यूज

🔄 Solar DC Water Pump कसा काम करतो?

सूर्यप्रकाश सोलर पॅनलवर पडतो
पॅनल DC वीज तयार करतो
कंट्रोलर वीज नियंत्रित करतो
DC पंप सुरू होतो
पाणी विहीर / बोअरवेल मधून वर येते
सूर्य असेपर्यंत पंप चालू राहतो

🚜 Solar DC Water Pump चे उपयोग

✔ शेतीसाठी पाणी
✔ ठिबक सिंचन (Drip Irrigation)
✔ विहीर / बोअरवेल
✔ जनावरांसाठी पाणी
✔ पाणी साठवण टाकी भरणे
✔ ग्रामीण भागात उपयुक्त

✅ फायदे

✔ वीज बिल शून्य
✔ डिझेलची गरज नाही
✔ पर्यावरणपूरक
✔ कमी देखभाल खर्च
✔ 20–25 वर्षे पॅनल आयुष्य
✔ सरकारकडून अनुदान उपलब्ध

❌ तोटे

❌ सुरुवातीचा खर्च जास्त
❌ ढगाळ हवामानात कार्यक्षमता कमी
❌ रात्री चालत नाही (बॅटरी नसल्यास)
❌ मोठ्या खोलीसाठी महाग पंप लागतो

🔋 Solar DC Pump चे प्रकार

1️⃣ Submersible DC Pump

बोअरवेलसाठी
खोल पाण्यासाठी
जास्त क्षमतेचा

2️⃣ Surface DC Pump

विहीर / तलावासाठी
कमी खोलीसाठी

📊 उदाहरण (Typical Setup)

घटक तपशील
Solar Panel 1500W
DC Pump 1.5 HP
Head 70–100 मीटर
Discharge 2000–3000 LPH
Controller MPPT Type

घटक	तपशील
Solar Panel	1500W
DC Pump	1.5 HP
Head	70–100 मीटर
Discharge	2000–3000 LPH
Controller	MPPT Type

⚠️ सुरक्षितता सूचना

⚠️ पॅनल सावलीत बसवू नका
⚠️ वायरिंग मजबूत असावी
⚠️ कोरड्या जागी कंट्रोलर ठेवा
⚠️ पंप Dry Run होऊ देऊ नका
⚠️ वेळोवेळी साफसफाई करा

🔄 AC Solar Pump आणि DC Solar Pump मधील फरक

मुद्दा 🔵 AC Solar Pump 🟢 DC Solar Pump
⚡ वीज प्रकार AC (Alternating Current) DC (Direct Current)
🔌 इन्व्हर्टर आवश्यक असतो आवश्यक नसतो
☀️ सोलर पॅनल DC → Inverter → AC थेट DC वर चालतो
⚙️ कार्यक्षमता कमी (ऊर्जा नुकसान जास्त) जास्त (थेट DC वापर)
🔧 मेंटेनन्स जास्त कमी
💰 खर्च तुलनेने जास्त तुलनेने कमी
🏡 वापर मोठ्या शेतासाठी लहान व मध्यम शेतासाठी
⚡ वीज नुकसान जास्त (Inverter मुळे) कमी
🔋 बॅटरी गरज काही वेळा लागते सहसा लागत नाही
🔊 आवाज थोडा जास्त कमी
⏳ आयुष्य कमी जास्त
🌞 सोलर अनुकूलता मध्यम खूप चांगली

मुद्दा	🔵 AC Solar Pump	🟢 DC Solar Pump
⚡ वीज प्रकार	AC (Alternating Current)	DC (Direct Current)
🔌 इन्व्हर्टर	आवश्यक असतो	आवश्यक नसतो
☀️ सोलर पॅनल	DC → Inverter → AC	थेट DC वर चालतो
⚙️ कार्यक्षमता	कमी (ऊर्जा नुकसान जास्त)	जास्त (थेट DC वापर)
🔧 मेंटेनन्स	जास्त	कमी
💰 खर्च	तुलनेने जास्त	तुलनेने कमी
🏡 वापर	मोठ्या शेतासाठी	लहान व मध्यम शेतासाठी
⚡ वीज नुकसान	जास्त (Inverter मुळे)	कमी
🔋 बॅटरी गरज	काही वेळा लागते	सहसा लागत नाही
🔊 आवाज	थोडा जास्त	कमी
⏳ आयुष्य	कमी	जास्त
🌞 सोलर अनुकूलता	मध्यम	खूप चांगली

🔵 AC Solar Pump – थोडक्यात माहिती

✔ AC मोटरवर चालतो
✔ इन्व्हर्टर आवश्यक
✔ मोठ्या HP साठी योग्य
✔ मोठ्या शेतीसाठी वापर
❌ वीज नुकसान जास्त
❌ खर्च आणि देखभाल जास्त

🟢 DC Solar Pump – थोडक्यात माहिती

✔ थेट सोलर पॅनलवर चालतो
✔ इन्व्हर्टर लागत नाही
✔ जास्त कार्यक्षम
✔ ग्रामीण भागासाठी उत्तम
❌ मोठ्या क्षमतेसाठी महाग
❌ रात्री चालत नाही (बॅटरी नसल्यास)

📌 कोणता पंप कधी वापरावा?

✔ लहान शेती / कमी पाणी → DC Solar Pump
✔ मोठी शेती / खोल विहीर → AC Solar Pump
✔ कमी खर्च हवा असेल → DC Pump
✔ जास्त HP लागल्यास → AC Pump

🔁 AC व DC Solar Pump मधील फरक (Table)

मुद्दा 🔵 AC Solar Pump 🟢 DC Solar Pump
वीज प्रकार AC DC
इन्व्हर्टर आवश्यक आवश्यक नाही
कार्यक्षमता कमी जास्त
ऊर्जा नुकसान जास्त कमी
मेंटेनन्स जास्त कमी
खर्च जास्त कमी
आयुष्य कमी जास्त
वापर मोठी शेती लहान/मध्यम शेती
सोलर सुसंगतता मध्यम खूप चांगली
बॅटरी कधी लागते सहसा लागत नाही

मुद्दा	🔵 AC Solar Pump	🟢 DC Solar Pump
वीज प्रकार	AC	DC
इन्व्हर्टर	आवश्यक	आवश्यक नाही
कार्यक्षमता	कमी	जास्त
ऊर्जा नुकसान	जास्त	कमी
मेंटेनन्स	जास्त	कमी
खर्च	जास्त	कमी
आयुष्य	कमी	जास्त
वापर	मोठी शेती	लहान/मध्यम शेती
सोलर सुसंगतता	मध्यम	खूप चांगली
बॅटरी	कधी लागते	सहसा लागत नाही

☀️ Solar Pump साठी लागणारी PV (Solar Panel) क्षमता

(HP नुसार माहिती)

🔵 AC Solar Pump – PV Requirement Table

Pump Capacity लागणारी Solar Panel क्षमता
1 HP 1200 – 1500 Wp
2 HP 2500 – 3000 Wp
3 HP 3500 – 4000 Wp
5 HP 6000 – 6500 Wp
7.5 HP 9000 – 10000 Wp
📌 AC Pump मध्ये Inverter असल्यामुळे जास्त पॅनल लागतात.

Pump Capacity	लागणारी Solar Panel क्षमता
1 HP	1200 – 1500 Wp
2 HP	2500 – 3000 Wp
3 HP	3500 – 4000 Wp
5 HP	6000 – 6500 Wp
7.5 HP	9000 – 10000 Wp

🟢 DC Solar Pump – PV Requirement Table

Pump Capacity लागणारी Solar Panel क्षमता
0.5 HP 600 – 800 Wp
1 HP 1000 – 1200 Wp
2 HP 1800 – 2200 Wp
3 HP 3000 – 3500 Wp
5 HP 4500 – 5000 Wp
📌 DC Pump थेट सोलरवर चालत असल्यामुळे कमी पॅनल लागतात.

Pump Capacity	लागणारी Solar Panel क्षमता
0.5 HP	600 – 800 Wp
1 HP	1000 – 1200 Wp
2 HP	1800 – 2200 Wp
3 HP	3000 – 3500 Wp
5 HP	4500 – 5000 Wp

💻 Solar PV E-Learning Software म्हणजे काय?

Solar PV E-Learning Software म्हणजे
👉 सोलार फोटोव्होल्टेईक (Solar PV) सिस्टीमचे प्रशिक्षण ऑनलाईन किंवा डिजिटल माध्यमातून देणारे शैक्षणिक सॉफ्टवेअर.
या सॉफ्टवेअरद्वारे विद्यार्थी:
Solar Panel चे कार्य
Installation
Wiring
System Design
Fault Finding

🎯 Solar PV E-Learning Software चा उद्देश

✔ Solar Technology चे डिजिटल शिक्षण
✔ Practical Training ची तयारी
✔ ITI / Diploma विद्यार्थ्यांसाठी अभ्यास
✔ Skill Development
✔ Government Skill Programs साठी वापर

🧩 Solar PV E-Learning Software मधील घटक

1️⃣ Theory Module

Solar Energy Basics

PV Cell Working

Solar Panel Types

DC & AC System

2️⃣ Animation / Simulation

Solar Panel Working Animation

System Connection Demo

Sun Path Simulation

3️⃣ Practical Training Module

Panel Installation

Inverter Connection

Battery Wiring

Pump Connection

4️⃣ Calculation Tools

Load Calculation

Panel Size Calculation

Battery Sizing

Inverter Selection

☀️ Solar PV E-Learning Software मध्ये शिकवले जाणारे विषय

✅ Solar Energy Fundamentals
✅ PV Cell & Module
✅ Solar Home System
✅ Solar Water Pump
✅ Grid & Off-grid System
✅ Battery & Inverter
✅ Solar Maintenance
✅ Safety Rules

💡 Solar PV E-Learning Software चे फायदे

✔ 24×7 अभ्यासाची सुविधा
✔ प्रत्यक्ष प्रात्यक्षिकासारखा अनुभव
✔ वेळ व खर्च वाचतो
✔ Skill Development साठी उपयुक्त
✔ विद्यार्थ्यांसाठी सोपे
✔ Digital India संकल्पनेला पूरक

❌ मर्यादा (Limitations)

❌ प्रत्यक्ष फील्ड अनुभव मिळत नाही
❌ Internet आवश्यक
❌ Hardware हाताळण्याचा अनुभव कमी

🏫 Solar PV E-Learning Software कुठे वापरले जाते?

🏫 ITI Colleges
🏫 Polytechnic
🏫 Skill Development Centers
🏫 Solar Training Institutes
🏫 Online Learning Platforms

📢 आयटीआय संबंधित अधिक माहितीसाठी आम्हाला फॉलो करा 👇

🌐 Website:
https://www.nkrathod.in
📘 Facebook:
https://www.fb.com/nkrathod.in
🐦 Twitter (X):
https://www.twitter.com/nkrathod_in
📸 Instagram:
https://www.instagram.com/nkrathod.in
📢 Telegram Channel:
https://t.me/itiupdate
▶️ YouTube:
https://www.youtube.com/nkrathod

✅ आयटीआय बद्दल सर्व काही – एका क्लिकवर!

✔ ITI प्रवेश माहिती
✔ परीक्षा व निकाल अपडेट
✔ NCVT प्रमाणपत्र माहिती
✔ नोकरी व रोजगार संधी
✔ लेटेस्ट ITI अपडेट्स
📌 संपूर्ण आयटीआय माहिती – एकाच ठिकाणी!

ITI ONLINE MOCK TEST

Solar panel solar system solar Energy

🔹 सौर ऊर्जेचा कार्यसिद्धांत

🔹 सोलर सिस्टीमचे मुख्य भाग

1️⃣ Solar Panel (सौर पॅनल)

2️⃣ Charge Controller

3️⃣ Battery

4️⃣ Inverter

5️⃣ Load

🔹 सोलर सिस्टीमचे प्रकार

🔸 1. On-Grid Solar System

🔸 2. Off-Grid Solar System

🔸 3. Hybrid Solar System

🔹 सौर ऊर्जेचे फायदे ✅

🔹 सौर ऊर्जेचे तोटे ❌

🔹 सौर ऊर्जेचे उपयोग

Solar Power Plant (सौर ऊर्जा प्रकल्प) – संपूर्ण माहिती मराठीत

🔹 Solar Power Plant म्हणजे काय?

🔹 Solar Power Plant कसा काम करतो?

कार्यपद्धती:

🔹 Solar Power Plant चे मुख्य घटक

1️⃣ Solar Panel

2️⃣ Inverter

3️⃣ Charge Controller

4️⃣ Battery (Off-grid मध्ये)

5️⃣ Transformer

6️⃣ Transmission Line

🔹 Solar Power Plant चे प्रकार

🔸 1. Grid Connected Solar Power Plant

🔸 2. Off-Grid Solar Power Plant

🔸 3. Hybrid Solar Power Plant

🔹 Solar Power Plant चे फायदे ✅

🔹 Solar Power Plant चे तोटे ❌

🔹 Solar Power Plant चे उपयोग

☀️ Solar Energy Fundamentals (सौर ऊर्जेची मूलतत्त्वे)

🔹 1. Solar Energy म्हणजे काय?

🔹 2. Solar Energy चे मूळ तत्त्व (Basic Principle)

Photovoltaic Effect म्हणजे काय?

🔹 3. Solar Cell म्हणजे काय?

🔹 4. Solar Panel म्हणजे काय?

🔹 5. Solar Energy System चे मुख्य घटक

✅ 1. Solar Panel

✅ 2. Charge Controller

✅ 3. Battery

✅ 4. Inverter

✅ 5. Load

🔹 6. Solar Energy System चे प्रकार

🔸 1. On-Grid System

🔸 2. Off-Grid System

🔸 3. Hybrid System

🔹 7. Solar Energy चे फायदे

🔹 8. Solar Energy चे तोटे

🔹 9. Solar Energy चे उपयोग

🔹 10. Solar Energy चे महत्त्व

(सूर्याच्या मार्गाचा अभ्यास – East to West, North to South, South to North)

🔹 सूर्याचा मार्ग म्हणजे काय?

🔹 सूर्याच्या हालचालीचे प्रकार

1️⃣ East to West Movement

2️⃣ North to South Movement

3️⃣ South to North Movement

1️⃣ East to West Movement (पूर्व ते पश्चिम हालचाल)

2️⃣ North to South Movement (उत्तर ते दक्षिण हालचाल)

🔸 Summer Solstice (21 जून)

🔸 Winter Solstice (21 डिसेंबर)

3️⃣ South to North Movement (दक्षिण ते उत्तर हालचाल)

🔹 सूर्याच्या मार्गाचा Solar Energy मध्ये उपयोग

🔹 सूर्याच्या मार्गाचे महत्त्व

Study of daily and seasonal changes of sunlight.

☀️ Study of Daily and Seasonal Changes of Sunlight

(सूर्यप्रकाशातील दैनंदिन व ऋतूनुसार होणारे बदल)

🔹 प्रस्तावना

🌞 भाग 1: Daily Changes of Sunlight

(सूर्यप्रकाशातील दैनंदिन बदल)

🔹 दैनंदिन बदल म्हणजे काय?

🕕 दिवसातील सूर्यप्रकाशाचा क्रम

🌅 सकाळ (Morning)

🌞 दुपार (Noon)

🌇 संध्याकाळ (Evening)

🔹 दैनंदिन बदलांचे कारण

🔹 Solar System साठी महत्त्व

सूर्यप्रकाश शोषतो
DC वीज निर्माण करतो

बॅटरी ओव्हरचार्ज होऊ देत नाही
व्होल्टेज नियंत्रित करतो

सौर ऊर्जेचा साठा करते
रात्री वापरासाठी उपयुक्त

DC फॅन
DC LED बल्ब
DC TV
DC Water Pump
Mobile Charger

❌ फक्त DC उपकरणे वापरता येतात
❌ AC उपकरणे थेट चालत नाहीत
❌ जास्त लोड चालवता येत नाही
❌ बॅटरी खर्चिक असते

उपयोग उपकरण
प्रकाश DC LED बल्ब
हवा DC फॅन
पाणी DC पंप
चार्जिंग मोबाईल, लॅपटॉप
टीव्ही DC TV
स्टडी लाईट DC लाइट

घटक Solar DC Solar AC
Inverter लागत नाही लागतो
खर्च कमी जास्त
नुकसान कमी जास्त
वापर मर्यादित जास्त
कार्यक्षमता जास्त थोडी कमी

✔ ग्रामीण भाग
✔ वीज नसलेली ठिकाणे
✔ शेतकरी
✔ लहान घरे
✔ स्ट्रीट लाईट
✔ हॉस्टेल

👉 Solar Lantern ही अशी दिवा प्रणाली आहे जी
सूर्यप्रकाश → सौर पॅनल → बॅटरी → LED लाईट
या पद्धतीने काम करते.

👉 Switch ON केल्यावर
👉 बॅटरीतील वीज LED ला पुरवली जाते.

`Solar Panel → Charge Controller → Battery → Switch → LED`
✔ दिवसा → चार्जिंग
✔ रात्री → लाईट ON